Description

Tədbiq tam yeniləndi Tədbiqdə - Gülməli səslər - Gülməli Şəkillər-Lətifələr - Molla Nəsrəddin lətifələri oxuya bilərsinizKimdirMolla Nəsirəddin və ya Xoca Nəsrəddin Əsasən hazırcavablıq vəyumoranlayışlarının ağıllı bir şəxs olaraq əks etdirildiyihekayələrlətanınan Xoca Nəsrəddinin həqiqətən yaşayıb-yaşamadığına,yaşasa dahəqiqi şəxsiyyətinin kim olduğuna dair müzakirələrinolması iləyanaşı həqiqi bir tarixi şəxsiyyət olduğuna dair bəzimənbələrmövcuddur. Nəsrəddin müxtəlif türk ellərində müxtəlifadlarlaməşhur olmuşdur. Türkiyədə hələ qədim dövrlərdən başlayaraqelm vəmaarif adamına hörmət əlaməti olaraq ona Xoca deyərəkmüraciətedirdilər. Bu ənənə indi də qalmaqdadır. 1935-ci ildə bütüntitulvə dərəcələr – bəy, əfəndi, paşa, xoca, ağa və s. ləğvedildi.Kişilər üçün müraciət forması "bıy", qadınlar üçün "bayan"sözlərimüəyyənləşdirildi. Lakin "səməd" sözü Azərbaycanda indi dəhörmətifadəsi olaraq müəllim və alimlər arasında genişsurətdəişlənməkdədir. Əfəndi isə hələ yunanlardan götürülmüşsavadlıadamlara müraciət forması kimi saxlanılmaqdadır. Taciklərarasındaəfəndi, özbəklərdə isə əpəndi kimi işlədilir. OrtaAsiyadaNəsrəddin Əfəndi kimi tanınır. Azərbaycanda isə molla ləqəbiiləməşhur olmuşdur. Sosial mövqeyinə gəldikdə Nəsrəddin burada özağlıilə adamları heyrətə qoyur. O, çəkinmədən hökmdarlarınüzünəonların günahlarını demişdir. Bir sözlə, bütün dünyanınsevdiyitürk oğlu, müdrik insan Xoca, molla, əfəndi, əfəndiNəsrəddin 800ildir ki, bəşəriyyəti güldürür və güldürə-güldürədüşünməyə məcburedir. Bu gün Orta Asiya adlandırılan qədimTürküstanda vəAzərbaycanda,Türkiyədə, Tatarıstanda, Başqırdıstanda,Xakasiyada,Krımda, Kabarda-Balkarda, Qaraçay-Çərkəzdə, Balkanölkələrində, birsözlə, hər yerdə kimdən lətifə soruşsan, həminşəxsin söylədiyi ilklətifə Molla Nəsrəddinlə bağlı olacaq. MollaNəsrəddin müxtəlifləhcələrdə danışan və bir-birindən minlərləkilometr uzaqlardayaşayan türklərin hamısı üçün doğma, başqa sözlə,özününküdür. Beləki, Anadoluda məhəbbətlə onu Nəsrəddin Xoca,Azərbaycanda MollaNəsrəddin, Orta Asiyada - Türküstanda XocaNəsrəddin adlandırırlar.O, elə əfsanəviləşib ki, özbək onunÖzbəkistanda, qazaxQazaxıstanda, tatar Tatarıstanda, türkmənTürkmənistanda,azərbaycanlılar Azərbaycanda anadan olduğunu gümanedir. ƏslindəMolla Nəsrəddin həm azərbaycanlı, həm özbəkistanlı,həm anadolulu,həm tatarıstanlıdır. Yəni harada türk yaşayırsa o daoralıdır. Nəqədər adı mifik bir şəxs kimi çəkilsə də, o,güldürərkən düşündürənvə türk mədəniyyətinin tarixinə adını əbədihəkk etdirən birşəxsiyyətdir. Onun dodaq qaçıran hər lətifəsindədərin bir məntiqvar. Molla Nəsrəddinin lətifələrindəki insanıheyrətə salanyığcamlıq və məntiq indiyədək tam araşdırılmayıb.Dünyada MollaNəsrəddin kimi güldürən və eyni zamanda düşündürən,hər sözündə ənməşhur elm adamını belə, heyrətə salan elmi, fəlsəfiməntiqi olanikinci bir şəxs tapmaq çətindir. Onun lətifələrində ənçətin birvəziyyətdən çıxış yolu var. Molla Nəsrəddinin böyüklüyü dəməhzbundadır.